آخرین گزارش مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی نشان می دهد با وجود سهم ۶۰ درصدی نفت در رشد مثبت اقتصادی ایران در سال ۱۳۹۵ بر پایه آمارهای رسمی، بخش کشاورزی با رشد بیش از پنج درصد، رتبه دوم را از آن خود کرد.

عملکرد بخش کشاورزی در ایجاد ارزش افزوده تابعی از عواملی همچون میزان بارندگی، جریان های سطحی، سطح زیرکشت و میزان استحصال آب از منابع آب زیرزمینی است. نتیجه این وضعیت، رشد به طور تقریبی مستقل عملکرد بخش کشاورزی از چرخه های تجاری (رونق و رکود) در اقتصاد ایران بوده است.
آنگونه که مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی از آمارهای مربوط به حساب های ملی بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران و مرکز آمار ایران استخراج کرده است، رشد ارزش افزوده بخش کشاورزی در دوره 1394- 1386 کمتر از 5 درصد بود؛ به غیر از سال های 1394 و 1388 که این میزان فراتر از پنج درصد رفت.
بر این اساس رشد بخش کشاورزی در سال 1386 برابر 2.9 درصد بود و در سال بعدی به منفی 23 درصد افت کرد اما در سال های 1388 و 1389 بار دیگر مثبت شد و به ترتیب به 9.4 درصد و 4.9 درصد رسید.
بخش کشاورزی ایران در سال 1390 با وجود آنکه رونق اقتصادی کشور به دلیل افزایش چشمگیر صادرات نفت اوج گرفت، رشد منفی 0.1 درصدی را تجربه کرد اما در سال های بعد و در بازه زمانی 1391 تا 1394 به ترتیب رشد 3.7 درصدی، 4.7 درصدی، 3.8 درصدی و 5.5 درصدی را پشت سر گذاشت؛ یعنی اینکه در دوره رکود اقتصادی، رشد بخش کشاورزی مثبت شد.
بانک مرکزی و مرکز آمار ایران رشد بخش کشاورزی را در 9 ماهه سال 1395 به ترتیب 4.2 درصد و 5.7 درصد اعلام می کنند اما ارزیابی مرکز پژوهش های مجلس از جدیدترین برآوردهای وزارت جهادکشاورزی از تولید انواع اقلام محصولات کشاورزی تا پایان سال 1395 نشان می دهد رشد ارزش افزوده بخش کشاورزی (به قیمت ثابت) در سال 1395 نزدیک به 5.7 درصد خواهد بود که نسبت به برآوردهای پیشین این مرکز با افزایش همراه است.

** میدانداری نفت خام و گاز طبیعی در رشد اقتصادی 

از ویژگی های بخش نفت این است که ستانده این بخش تاثیرپذیری بسیار پایینی از تولیدات سایر بخش های اقتصادی دارد اما فعالیت های مرتبط با آن از راه های مختلف مانند هزینه های جاری و عمرانی که در بخش خدمات عمومی و ساختمان دولتی هزینه می شوند، بر ستانده سایر بخش های اقتصادی تاثیرگذار است.
روند تغییر رشد ارزش افزوده بخش نفت برای دوره زمانی 1386 تا 1394 و پیش بینی مرکز پژوهش های مجلس از این رشد در سال 1395 نشان می دهد این رقم در این بازه زمانی هیچگاه به پنج درصد نرسید و بهترین عملکرد مربوط به سال 1393 با رشد 4.8 درصد بود.
نکته قابل تامل آنکه بررسی حساب های ملی مرکز آمار ایران گویای آن است که رشد ارزش افزوده این بخش در سال 1386 رقم 1.1 درصدی را ثبت کرد اما در سال های 1387 و 1388 به منفی 0.8 درصد و منفی 5.4 درصد رسید.
رشد ارزش افزوده بخش نفت خام و گاز طبیعی در سال 1389 بار دیگر به مثبت 4.2 درصد رسید اما از سال 1390 رو به کاهش گذاشت (منفی یک درصد) و در سال 1391 و اوج تحریم ها به منفی 37.4 درصد بالغ شد.
بر اساس برآوردهای مرکز پژوهش های مجلس، در دولت یازدهم رشد ارزش افزوده صنعت نفت از منفی 8.9 درصد در سال 1392 به مثبت 4.8 درصد در سال 1393 و مثبت 3.6 درصد در سال 1394 رسید.
بر این اساس رشد بخش نفت در سال های 1390 تا 1392 به دلیل اعمال تحریم های بین المللی منفی بود اما در سال های 1393 و 1394 (به دلیل تعلیق تحریم ها در سال 1393 و اجرای برجام در 2 ماه پایانی سال 1394) این رقم مثبت شد.
برخلاف سال های 1390 تا 1394 که برای اقتصاد ایران بویژه بخش نفت دشوار بود، سال 95 سالی است که بخش نفت می تواند بهترین عملکرد خود را نه تنها در چند ساله اخیر بلکه در بیش از سه دهه اخیر داشته باشد.
دلیل این امر نیز مربوط به رفع تحریم نفت ایران و امکان پذیر شدن افزایش تولید و صادرات نفت کشور در این سال است.
بر اساس آمار اعلامی بانک مرکزی و مرکز آمار ایران رشد بخش نفت در 9 ماهه سال 95 به ترتیب برابر 65.4 درصد و 85.4 درصد بوده است. 
برآورد مرکز پژوهش های مجلس از رشد ارزش افزوده بخش نفت در سال 1395 با توجه به آخرین آمار در دسترس و تحولات مورد انتظار تا پایان امسال حاکی از آن است که رشد ارزش افزوده بخش نفت در سال 1395 حدود 59.9 درصد بود که نسبت به برآورد پیشین افزایش داشته است.
دلیل این افزایش مربوط به دریافت آمار جدید از وضعیت تولید و صادرات نفت کشور در قیاس با آمارهای پیشین است.

منبع: ایرنا